Asbest herkennen: hoe test je materialen op asbest? Waar kan het in je woning zitten? 

Twijfel je of bepaalde materialen in jouw oudere gebouw of woning asbesthoudend zijn? In dit artikel geven we je enkele technieken mee die je kunnen helpen bij het herkennen van asbest. Vooral de brandwerende en robuuste eigenschappen van asbestvezels zorgden ervoor dat het vroeger in duizenden toepassingen werd ingezet. Ook in België was het gebruik bekend. Daarom geven we een overzicht van alle plekken waar je asbest vandaag nog zou kunnen vinden.

Voor meer info, professioneel advies of een veilige asbestverwijdering kan je bij onze erkende asbestdeskundigen terecht via ons offerteformulier.

Hoe herken je asbest? Enkele technieken en tips 

Asbestvezels zijn te klein om met het blote oog te zien. Soms zijn bundels van vezels waarneembaar, vooral bij sterk verweerde of gebroken golfplaten of leien, maar alleen voor getrainde ogen. Raadpleeg daarom een deskundige met ervaring in asbestidentificatie voor een nauwkeurige detectie.

Hieronder bespreken we enkele methoden om asbest zo goed mogelijk te herkennen. Zo kan je veilig en verantwoord met het materiaal omgaan.

1. PLM en TEM

PLM (Polarisatie Licht Microscopie) en TEM (Transmission Electron Microscopy) zijn de meest betrouwbare methoden om asbest te herkennen. Ze zijn officieel erkend als de standaardanalysetechnieken voor de detectie en classificatie van asbesthoudende materialen zoals vloer- en plafondtegels, isolatie, pleisterwerk, coatings en lijmen.

De gebruikelijke stappen omvatten:

• Monsters/staalnames nemen.
• Asbest zorgvuldig verpakken en labelen.
• Laboratoriumanalyses met PLM voor een nauwkeurige detectie van eventuele asbestvezels.

2. Textuur 

Een mogelijke indicatie voor asbesthoudende materialen is een honingraat- of wafelstructuur, vaak aan de achterkant en soms in lagen. Verouderde of gebroken materialen kunnen de asbestvezelbundels zichtbaar maken voor het oog. Visuele herkenning vereist wel de nodige kennis en ervaring.

3. Ouderdom (woningen gebouwd vóór en na 1993) 

Na 1 juli 1993 zijn alle asbesttoepassingen verboden. Als je pand na deze datum gebouwd of gerenoveerd is, is de aanwezigheid op asbest kleiner. Bij oudere woningen die vóór 1993 gebouwd zijn, is de kans op asbestgebruik hoger.

Asbest in oudere woningen vormt geen direct gevaar zolang het in goede staat verkeert. Voor een grote klus of sloop van gebouwen is het altijd verstandig te achterhalen wanneer het pand precies gebouwd of gerenoveerd is. Zo kan je de aanwezigheid op asbest beter inschatten.

4. Productiedatum 

Let op de leeftijd van gebruikte materialen: veel bouwproducten vóór 2001 bevatten asbest. Controleer eerst de fabrikant en productnaam online. Hou er rekening mee dat je de gevonden info niet altijd kunt vertrouwen. Bij twijfel is het altijd verstandig professioneel advies te vragen. Dit kan je eenvoudig doen via ons offerteformulier.

5. Merk 

Als je leien tussen 1990 en 1996 geplaatst zijn, kun je ook de merknaam controleren. Leien van Eterna, Multex, Big Ben of Country bevatten doorgaans asbest.

6. Afmetingen 

Leien van klein formaat, zoals die van 40 x 20 cm of 40 x 24 cm, bevatten meestal asbest. Grotere leien van 60 x 40 cm, 60 x 32 cm en 45 x 32 cm zijn doorgaans asbestvrij. Dit gaat over leien die tussen 1990 en 1996 gemonteerd zijn.

7. Test met aansteker of vlam 

De vlam- of vuurtest was vooral vroeger een snelle manier om asbest te identificeren. Maar eigenlijk is het onbetrouwbaar en leidt het tot verkeerde conclusies: niet alle materialen reageren op dezelfde manier wanneer ze in contact komen met warmte. Vertrouw nooit alleen op deze test bij belangrijke beslissingen zoals verbouwen.

8. Geur 

Asbest heeft geen specifieke geur: het is geurloos. Daarom is het erg gevaarlijk en makkelijk om asbestvezels in te ademen. Ruik nooit aan materialen waarvan je vermoedt dat ze asbesthoudend zijn.

9. Kleur 

Asbest komt in verschillende kleuren voor zoals blauw, bruin of wit. De kleur van een materiaal is geen betrouwbare indicator voor de aanwezigheid van asbest. Het is verstandiger om op de structuur en vorm van het materiaal te letten. Als het vezelachtig is, laat je het best professioneel onderzoeken door een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf.

10. Asbestinventaris doornemen 

Een actuele asbestinventaris is opgesteld door een gekwalificeerde asbestdeskundige en is daarom de meest betrouwbare informatiebron over de eventuele aanwezigheid van asbesthoudende materialen in een gebouw.

Contacteer een erkend asbestlabo voor een betrouwbaar resultaat 

Wil je 100% zeker weten of een materiaal asbest bevat? Vraag dan een analyse aan bij een erkend asbestlabo. Dit kost ongeveer 40 euro.

De specialisten in het labo gebruiken officieel erkende en betrouwbare technieken om staalnames nauwkeurig te onderzoeken. Op die manier ben je zeker of een bepaald materiaal in huis asbesthoudend is of niet.

Soorten asbest herkennen 

Een van de manieren om asbest te herkennen is de structuur ervan. De mate waarin de vezels aan het materiaal gebonden zijn, zorgt ervoor dat we een indeling in drie soorten asbest hebben.

1. Hechtgebonden asbest 

Hechtgebonden asbest kwam vóór 1994 meestal in materialen zoals kunststof, lijm en cement voor. Deze vorm van asbest is niet direct gevaarlijk omdat de vezels stevig vastzitten. Let op dat je het materiaal niet breekt of schuurt. De asbestvezels die dan vrijkomen, zijn schadelijk voor de gezondheid.

2. Losgebonden asbest 

Niet-hechtgebonden of losgebonden asbest zit niet sterk aan het materiaal gebonden. Dit betekent dat de asbestvezels makkelijk afbrokkelen. Dit type asbest kwam tot de jaren 80 vaak in de bouw voor en is bijzonder gevaarlijk.

Het is wettelijk verplicht om voor de verwijdering van losgebonden asbest een erkend deskundige in te schakelen.

3. Semi-hechtgebonden asbest 

Semi-hechtgebonden asbest is eigenlijk oorspronkelijk hechtgebonden asbest waarbij het bindmiddel door veroudering of beschadiging loskomt. De vezels zitten dus nog gedeeltelijk vast, maar niet zo stevig als bij hechtgebonden asbest. Een bekend voorbeeld is sterk verweerde golfplaten.

Hoe weet je of er asbest in je huis zit? Alle mogelijke plaatsen op een rij 

Asbest werd in verschillende toepassingen in en rondom huizen verwerkt. Zowel de buitenkant als binnekant van een woning kan vandaag nog asbest bevatten. We bespreken enkele potentiële locaties hieronder en geven weer hoe je de asbesthoudende materialen kunt herkennen.

1. Asbestdaken 

Asbestdaken, zoals die van asbestcement, vormen een ernstig gezondheidsrisico en zijn sinds 1998 verboden. De Vlaamse regering heeft bepaald dat de meest risicovolle asbesttoepassingen, waaronder asbestcement daken en gevelbekleding, tegen 2034 verwijderd moeten zijn.

Beschadigde asbestdaken laat je best onmiddellijk professioneel verwijderen vanwege de loshangende vezels die je makkelijk kunt inademen. Bij de aankoop van een huis is het altijd belangrijk om op de aanwezigheid van asbestdaken te letten.

Onderdak 

Asbesthoudend dakbeslag kan onder het dak van een gebouw verborgen zijn, soms zelfs achter isolatiemateriaal. Het onderdak is vaak aan de lichtgrijze kleur te herkennen. Hou er rekening mee dat het met een laagje verf bedekt kan zijn.

Dakpannen 

Ook oudere dakpannen kunnen asbest bevatten. Dit geldt bijvoorbeeld voor cementgebonden dakpannen die voor 1994 geproduceerd zijn. Bij beschadiging of renovatie van het dak is het essentieel om de dakpannen op asbest te onderzoeken.

Sneldekpannen 

Sneldekpannen kunnen eveneens asbest bevatten, zeker de oudere versies. Het is raadzaam om bij twijfel over de aanwezigheid van asbest een professioneel onderzoek uit te laten voeren.

Bitumen 

Bitumen is een stroperig mengsel van verschillende koolwaterstoffen die uit ruwe aardolie gewonnen worden. Van nature bevat het geen asbest. Dit betekent niet dat bitumineuze dakbedekking nooit asbesthoudend is. De aanwezigheid van asbest is opnieuw voornamelijk afhankelijk van het bouwjaar van het gebouw.

Regenpijp en dakgoot 

In oudere gebouwen kunnen regenpijpen en dakgoten van asbestcementbuizen of -platen gemaakt zijn. Ze kwamen voor omwille van uitstekende robuuste eigenschappen. Je herkent ze aan hun karakteristieke lichtgrijze kleur en de vezelige structuur.

Dakkapel en dakraam 

Ook dakkapellen en dakramen kunnen uit asbesthoudende materialen bestaan waaronder asbestcement gevelpanelen, dakbeschot en dakleien. 

2. Muren 

Asbest in de muur kan je herkennen aan de honingraatstructuur en de lichtgrijze of -bruine kleur van de gebruikte platen. Je vindt ze meestal in een spouwmuur en/of metalen raamkozijnen terug.

Pleisterwerk 

Asbest kan ook in pleisterwerk voorkomen. Dit type muurbekleding werd vaak in binnenmuren en plafonds gebruikt en kan asbest bevatten als versterkend materiaal.

3. Plafond 

Plafonds in oudere gebouwen zijn vaak asbesthoudend. De asbesthoudende isolatie zorgde ervoor dat de plafondplaten een betere brandwerendheid en hittebestendigheid bevatten.

4. Vensterbank 

Vensterbanken in gebouwen van vóór 1993 kunnen asbestvezels bevatten. Ze bestonden uit kunstmarmer of asbestcement, waardoor je ze normaal kunt herkennen aan de grijze kleur of honingraatstructuur. Toch is de identificatie vaak niet eenvoudig: een groot deel van deze vensterbanken zijn immers bewerkt of geverfd.

5. Vloerbedekking

Van 1968 tot 1983 kwam asbest vaak voor als een onderlaag voor vloerbedekking. Denk bijvoorbeeld aan vloerzeilen en in vinyltegels. Bovendien werd asbest in lijm voor vloerbekledingen verwerkt.

Sinds 1983 komen deze toepassingen nauwelijks nog voor.

6. Schoorsteen 

De meeste oude ventilatiepijpen en schoorstenen bestonden uit asbestcement. Pas wanneer deze pijpen of rookgaskanalen breken, komen asbestvezels in de lucht terecht en brengen ze gezondheidsrisico’s met zich mee.

7. Bloembak 

Vroeger konden ook bloembakken uit asbestcement bestaan. Je kan het asbest in plantenbakken herkennen aan de grijze kleur en de eventuele honingraatstructuur. De oorspronkelijke kleur is soms niet meer zichtbaar door een of meerdere verflagen.

8. Grond

Asbest kan ook in de grond voorkomen. Dit is zeker het geval bij oudere gebouwen waar asbesthoudend materiaal in de constructie voorkwam. Bij renovaties of graafwerkzaamheden is het belangrijk om de bodem op de aanwezigheid van asbestvezels te laten testen.

9. Cv-ketel 

Als je cv-ketel, boiler of geiser van vóór 1993 dateert, is de kans groot dat er afdichtkoorden en pakkingen met asbest in verwerkt zitten. Dit is waarschijnlijk het geval wanneer je installatie ouder is dan 20 jaar.

10. Ventilatiekanaal 

Ventilatiekanalen in oudere gebouwen kunnen asbesthoudend zijn, meer bepaald het isolatiemateriaal rond de kanalen.

11. Gevelbekleding 

Asbesthoudende gevelbekleding was gebruikelijk in oudere gebouwen, vooral in de vorm van asbestcementplaten.

12. Schuurdak 

Ook oude schuurdaken kunnen asbest bevatten, met name golfplaten of ander dakbedekkingsmateriaal van asbestcement. Bij verweerde of beschadigde daken is er een groot risico op loskomende asbestvezels. Wees daarom altijd voorzichtig bij de inspectie en renovatie van schuurdaken.

13. Balkonscherm 

Balkonschermen bestaan meestal uit hechtgebonden plaatmateriaal zoals asbestcement. Het vlakke paneel kwam bijvoorbeeld voor in de bekleding van spouwmuren en kozijnen.

14. Meterkast en kruipruimte 

Meterkasten in oude huizen zijn vaak met asbestbeplating, asbesthoudend karton of asbestcement gemonteerd. Bovendien kan er een asbesthoudende afdekplaat op het kruipruimteluik liggen. Boor, zaag of bewerk deze materialen niet. De vrijkomende vezels zijn gevaarlijk voor je gezondheid.

15. Stortbak toilet en riolering    

Riolen die vóór 1993 zijn aangelegd, bevatten in het grootste deel van de gevallen asbestcement. Bij een of meerdere breuken kunnen schadelijke asbestvezels vrijkomen.

Omdat asbestcement nauwelijks te onderscheiden is van normaal cement is het verstandig om werkzaamheden aan het riool of de waterleiding aan een professioneel asbestverwijderingsbedrijf over te laten.

16. Afvoerpijp 

Afvoerpijpen in oudere gebouwen kunnen uit asbestcement bestaan. Bij werkzaamheden aan het rioleringssysteem is het essentieel om de buizen op asbest te laten controleren en indien nodig professionele hulp in te schakelen voor de verwijdering.

17. Tussenwand, verlaagd plafond, aftimmering zolder    

Asbest kan voorkomen in tussenwanden, verlaagde plafonds en aftimmeringen op zolders. Laat oude constructies altijd controleren op mogelijke asbesthoudende materialen voordat je aan renovatiewerken begint.

18. Afzuigkap 

Asbest staat bekend om zijn brandwerende eigenschappen. Daarom kwam het ook geregeld voor aan de binnenkant van afzuigkappen.

19. Huishoudelijke apparaten 

Asbest kan ook in huishoudelijke apparaten voorkomen die meer dan 20 jaar oud zijn. Voorbeelden zijn haardrogers, strijkijzers en warmhoudplaatjes. Verder kan asbest aanwezig zijn in biljarttafels en oude kluizen.

20. Kachel 

De hittebestendige kenmerken van asbest zorgden ervoor dat ook kachels met asbesthoudende materialen bekleed werden. Specialisten gebruikten asbestkoorden om glasplaatjes te bevestigen en rookgaskanalen aan te sluiten. Doorgaans herken je dit koord aan de witte kleur. Het risico op vezelverspreiding is erg hoog.

21. Radiator 

Vóór 1993 werd asbesthoudend materiaal ook gebruikt om radiatoren af te timmeren. Mogelijk vind je achter de radiator grijze platen. Vaak hebben ze een verflaag gekregen waardoor je ze lastig kunt herkennen.

22. Brandwerende kleding

Asbest zat soms in brandwerende kleding vanwege de vuurbestendige eigenschappen.

23. Lift 

Vóór 1993 plaatsten experts asbestplating in liften. Ook het remsysteem van bijna alle liften uit die tijd is asbesthoudend.

Meer weten? Verstuur je aanvraag en ontvang bijkomende info, advies en offertes op maat 

Verstuur je aanvraag en ontvang gratis op maat gemaakte offertes met deskundige adviezen en tarieven van erkende asbestverwijderaars. Zo kan je prijsvoorstellen vergelijken en de voordeligste optie vinden voor jouw situatie. Maak je woning of gebouw conform de wetgeving asbestvrij.