Asbest in grond: hoe komt asbest in de grond terecht? Herkennen en verwijderen

Asbestvezels werden vroeger in verschillende bouwmaterialen vervaardigd. Wegens de gezondheidsrisico’s is het sinds 1998 verboden asbest te produceren of hergebruiken. Maar door ongecontroleerde sloop en illegale stort kwam asbest op grote schaal in de grond terecht. Kom op deze pagina meer te weten over de kosten, reiniging en plan van aanpak. Wil je graag in contact komen met asbestdeskundigen in jouw buurt? Vul ons offerteformulier in.

Kan er asbest in de grond zitten? 

Asbest is een natuurlijk mineraal dat mensen uit specifieke groeves ontgonnen. Het komt niet van nature voor in de ondergrond van België. De aanwezigheid van asbest in de grond komt daarom vooral door ongecontroleerde sloop van gebouwen, erosie of illegale stort van asbesthoudende materialen. 

Hoeveel asbestvezels mogen er in de bodem zitten? 

Wanneer je asbesthoudende afvalstoffen in de bodem aantreft, is er sprake van bodemverontreiniging. Het Vlarema voor bouwstof stelt een maximaal asbestgehalte van 100 mg/kg droge stof. Materialen die onder deze grens blijven, kan je hergebruiken. De grond wordt niet als asbesthoudend beschouwd. 

Als de grond een hoger gehalte heeft, kan je het niet gebruiken totdat de concentratie door reiniging maximaal 100 mg/kg bedraagt. Soms is het nodig een saneringsonderzoek uit te voeren, zeker als er asbestvezels in de grond zitten. Het saneringsonderzoek bepaalt vervolgens de omvang en het risico van de verontreiniging.

De saneringsverplichtige krijgt de taak om een verplichte bodemonderzoek en -sanering uit te voeren. Hij of zij is:

• De exploitant: een inrichting die gevestigd is als vergunnings- of meldingsplichtig op de grond waar de bodemverontreiniging tot stand kwam.
• Bij gebrek aan een exploitant: de gebruiker van de grond waar de bodemverontreiniging tot stand kwam.
• Bij gebrek aan een exploitant en gebruiker: de eigenaar van de grond waar de bodemverontreiniging tot stand kwam.

Meer dan 25% bodemvreemde stenen: afvalverwijdering 

Uitgegraven bodems met 25% of meer bodemvreemde stenen zijn volgens het Materialendecreet gecatalogeerd als afvalstoffen. Het gaat vaak over aanvul- of ophooglagen waarin asbesthoudend materiaal zit. Daarom spreken we niet over bodemsanering, maar over afvalverwijdering.  Deze afvalstoffen moet je laten uitzeven, voordat ze op een andere locatie als bodem kunnen dienen.

Wat kost asbest uit de grond afvoeren?

Bodemsanering is geen goedkoop werkje omdat de maximale reiniging van vervuilde grond vaak veel energie van machines en mankracht per kubieke meter vraagt. De kosten liggen over het algemeen tussen de 100 en 250 euro per kubieke meter grond.

De kosten hangen af van volgende factoren: 

• De soort verontreiniging
• De reinigingsmethode
• De diepte van de verontreiniging
• De omvang van de verontreiniging
• De ligging
• De bereikbaarheid van de locatie
• De bereikbaarheid van de verontreiniging
• De veiligheidsmaatregelen
• De samenloop met andere werkzaamheden 
• Bijkomende werkzaamheden

Asbest in je (bouw)grond: wat nu? 

Wanneer asbesthoudende afvalstoffen in de bodem zitten, is er sprake van bodemverontreiniging. Het Vlarema voor bouwstof bepaalde een maximaal asbestgehalte van 100 mg/kg droge stof. Als de materialen onder deze grens blijven, mag je ze hergebruiken en is de bodem niet asbesthoudend.

Als de grond toch boven deze waarde uitschiet, moet je het eerst laten reinigen tot een concentratie van maximum 100 mg/kg.

1. Grondverzet 

Volgens de wetgeving rond grondverzet dient de bodem te voldoen aan een gewogen asbestconcentratie van maximaal 100 mg/kg om het te mogen hergebruiken. Als specialisten meer dan 75% bodemvreemd materiaal (puinlagen) vinden, is er geen sprake meer van een bodem, maar wel van een afvalstof.

In een technisch verslag kan je de milieuhygiënische kwaliteit ervan bijvoorbeeld niet beoordelen. Deze puinlagen worden vaak ter plaatse gezeefd. De zeeffractie wordt wel als bodem gezien.

Het onderzoek naar de aanwezigheid van asbesthoudende materialen in de puinhoudende lagen is van groot belang om advies te geven over het mogelijke hergebruik of verwerking van de bodem. De regelgeving van grondverzet legt vast hoe je met de uitgegraven bodem moet omgaan op de plaats van de uitgraving zelf, tijdens het transport en op het terrein waar de uitgegraven bodem gebruikt zal worden.

2. Bodemonderzoek

Als je asbest in de bodem terugvindt, is het mogelijk dat je een beschrijvend bodemonderzoek moet laten opmaken door een erkend bodemsaneringsdeskundige. Het bepaalt de omvang en het risico van de asbestverontreiniging.

3. Sanering 

Als een sanering van de bodem nodig blijkt, moeten specialisten het asbest uit de bodem halen. Deze klus gebeurt meestal onder begeleiding van een erkend bodemsaneringsdeskundige. 

De verplichting om een bodemonderzoek en -sanering uit te voeren rust opnieuw op de saneringsplichtige.

Wanneer mag je een verontreinigde bodem saneren? [Richtlijnen]

OVAM heeft in samenwerking met de sector een beslisboom gemaakt om te bepalen of delen grond gereinigd moet worden. De volgende vrijgekomen partijen grond vallen onder het toepassingsgebied van de beslisboom: 

• Grond: maximum 25% bodemvreemde stenen
• Grond en stenen: 25-75% bodemvreemde stenen 
• Bouw- en sloopafval: 75-100% bodemvreemde stenen 

De volgende partijen grond vallen niet onder het toepassingsgebied van de beslisboom:

• Asbesthoudende afvalfracties die ontstaan bij een selectieve sloop.
• Asbesthoudende bouwmaterialen of afvalfracties die afgescheiden worden op een sorteercentrum voor bouw- en sloopafval.
• Residuen van grond- of puinreiniging die het resultaat zijn van maximale reiniging.

De reinigbaarheid hangt niet alleen af van de asbestconcentratie, maar ook van andere fysicochemische parameters zoals korrelgrootte of het organisch stofgehalte van de partijen grond.

Stap 1: Stel vast of bevestig dat er asbest in je bodem zit

Bij het bodemonderzoek en/of de opstelling van een technisch verslag, moet de erkende bodemsaneringsdeskundige voor de asbestverdachte terreinen steeds de parameter asbest meenemen.

In 2016 maakte OVAM een stappenplan voor de identificatie van asbestverdachte terreinen, dat een deel was van de Codes Van Goede Praktijk. De belangrijkste visuele en historische indicatoren zijn puinlagen, afdruipzones, brand-, storm- of ontmossingsincidenten bij asbestdaken en regio’s met een gekende problematiek van asbestproductieafval. 

Stap 2: Verwijder eventueel zelf hechtgebonden asbest (plaat, buis) 

Als je grote stukken hechtgebonden asbest in goede staat handmatig kunt verwijderen, mag je dit op een milieuvriendelijke manier doen. Zorg ervoor dat je de materialen bevochtigt en dat je de juiste beschermende kledij draagt.

Stap 3: Doe onderzoek naar de asbestconcentratie

De analyse van asbestverdachte grond gebeurt op basis van een staalname van een VLAREL-erkende staalnemer. In een erkend laboratorium bepalen deskundigen de totale asbestconcentratie en de concentratie van het hechtgebonden en niet-hechtgebonden asbest. Het gaat dus om drie verschillende meetresultaten.

Stap 4: Bepaal de gevaren en of het asbesthoudend is 

Bij een totale asbestconcentratie groter dan 1000 mg/kg spreken we van een gevaarlijke afvalstof en bij een concentratie tussen 100 en 1000 mg/kg spreken we van niet-gevaarlijk afval. Wanneer de asbestconcentratie kleiner of gelijk is aan 100 mg/kg, spreken we van niet-asbesthoudend afval.

Stap 5: Kijk naar de reinigbaarheid 

Als je bodem als een afvalstof beschouwd wordt, moet je de reinigbaarheid nog laten onderzoeken.

Stap 6: Resultaat van de evaluatie 

Bij een positieve evaluatie van de reinigbaarheid geldt er een stortverbod en moet de bodem voor een fysicochemische reiniging naar een vergund grondreinigingscentrum. De evaluatie houdt niet alleen rekening met de parameter asbest, maar ook met andere elementen zoals verontreinigingen, de structuur van de afvalstof etc. 

Bij een negatieve evaluatie van de reinigbaarheid, moet je de bodem laten storten. Deskundigen gaan na of de bodem aan de acceptatievoorwaarden van de beoogde stortplaats voldoet.

Grond met asbest reinigen: enkele mogelijkheden op een rij 

Asbesthoudende grond reinigen is een eerste cruciale stap om de concentratie van asbesetvezels tot gehaltes te krijgen die niet schadelijk zijn voor mens en milieu. 

Er bestaan meerdere methodes om de asbesthoudende grond te reinigen. Factoren zoals de locatie, de grootte van het gebied en de asbestconcentratie bepalen welke techniek het beste geschikt is.

1. Zeven 

De asbestgrond kan je laten zeven met een sterrenzeef of schudzeef. Deze techniek werkt alleen als de grond grote stukken hechtgebonden asbest bevat.

2. Extractieve grondreiniging

Extractieve grondreiniging is een nat reinigingsproces waarin de verschillen in deeltjesgrootte en/of de dichtheid tussen de grond en verontreiniging onderzocht wordt.

3. Laat de grondreiniging over aan asbestdeskundigen 

De reiniging van asbesthoudende grond is een zorgvuldig proces dat je best aan asbestdeskundigen overlaat. Ze hebben de juiste kennis, uitrusting en bescherming om ervoor te zorgen dat ze zichzelf en anderen tegen de gevaren van asbest beschermen.

Kunnen planten asbest uit de grond opnemen? 

Planten kunnen asbestdeeltjes niet opnemen. Als je bepaalde groenten hebt laten groeien in een moestuin met asbesthoudende grond, kan het geen kwaad om ze op te eten.

Wil je asbest professioneel uit je (bouw)grond laten verwijderen? Verstuur je aanvraag en kom in contact met erkende asbestdeskundigen 

Denk je dat er asbest zit in jouw grond? Contacteer dan via onderstaande form asbestdeskundigen en vraag gratis offertes voor een reiniging van jouw grond. 

Ze kunnen je bijstaan met professioneel advies en beschikken over de nodige kennis en materiaal om deze werken veilig en verantwoord uit te voeren. Het is in iedereens belang, vooral dat van jou en van de naaste omgeving, dat asbest correct wordt verwijderd. Het is daarom een evidentie dat hiervoor een erkend asbestdeskundige wordt ingeschakeld.